GEBELİK TAKİBİ
Gebelik Takibi Nedir?
Gebelik tespit edildikten sonra doğuma kadar geçen 40 hafta boyunca anne adayının ve bebeğin düzenli, periyodik kontrollerinin yapılmasına gebelik takibi denir. 40 haftalık süreç son adet tarihinden itibaren belirlenir. Hamileliğin planlandığı andan itibaren gebelik öncesi kontrol ve testlerin yapılmasıyla süreç başlar ve bebeğin anne karnındaki durumunun belirlenmesi ve izlenmesi şeklinde devam eder. Rahat ve sağlıklı bir doğum süreci için şart olan gebelik takibi, lohusalığa geçişle sona erer.
Hamile her kadının gebelik boyunca izlenmesi gereklidir. Kontrollerde görülebilecek her türlü sağlık sorununun erkenden belirlenip gereken önlemlerin alınması hem anne hem de bebek için önemlidir. Bu sayede doğum doğru zamanda ve sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilir. Gebelik takibi hamileliğin ilk 3 ayı içinde, terciden de gebelik testinden pozitif sonuçlar geldiği anda başlatılmalıdır. Bir sorun olmadığı müddetçe aylık kontroller devam eder ve son 3 aya gelindiğinde de gebenin durumuna göre bu kontroller sıklaştırılır.
Özellikle daha önce hamilelik döneminde problem yaşamış anneler tekrar gebe kaldıklarında benzer sıkıntıları yaşayabilmektedir. Düşünülenin aksine daha fazla doğum yapmak gebelik sürecini giderek kolaylaştırmaz. Problemsiz gebelikler geçiren bir kadında, 3. gebelikten sonra hem anne hem de bebekte birtakım komplikasyonların ortaya çıkması olasıdır.
İlk Gebeliklerde Gebelik Takibi
Anne adayı ilk kez hamile kaldığında, uyum sağlayabilmesi açısından doğum öncesi bakım çok önemlidir. Sürekli yapılan kontrollerde ağırlık, kan basıncı ölçümleri, karın muayenesi ve ultrasonografi ile bebeğin takibi yapılır, gebenin olası mevcut şikayetleri değerlendirilir. Eğer gebelik öncesinde yapılmamış ise, ilk muayene sırasında tam kan, rutin biyokimya tahlilleri, açlık kan şekeri, hepatit markerları, kan grubu belirlenmesi, B 12 vitamini düzeyleri ve idrar kültürü yapılmalıdır. Gebelik boyunca da zaten tam kan sayımı, vajinal ve idrar yoluyla alakalı enfeksiyonların gözlenmesi devam eder.
Gebelik Takibi Nasıl Yapılır?
Gebelik takibine, hamilelik tarihine ne kadar erken bir zamanda başlanırsa o kadar iyidir. Detaylı bir öykü alımı, genel bulgular, özgeçmiş, aile geçmişi, varsa hastalıklarla ilgili bilgiler, akraba evliliği ile ilgili olası durumların araştırılması yapılarak ilk izleme başlar. Boy ve kilo kaydedilir, hamilelik boyunca yaklaşık 10-12 kilogram ve üzerinde kilo alınmaması ideal durumdur. Gebelik takibi testleri önemlidir.
11-12. gebelik haftalarında “ikili test” denilen fetal kromozomal anomalilerin taranmasındaki ilk aşama yapılır, ultrasonografi ile ense kalınlığı, burun kemiği ölçümleri gerçekleştirilir.
16-18. haftalarda özellikle down sendromu (mongolizm) gibi bazı kromozomal bozuklukların varsa tespiti için “üçlü dörtlü test” denilen test yapılır. Anne karnında fetüsün bulunduğu bölgeden kromozom incelemeleri için sıvı alınmasına “amniyosentez” denir. Amniyosentez, her anne adayına yapılmayabilir. Genelde 35 yaş üştü kadınlara ve üçlü dörtlü test sonuçları riskli çıkanlara tanı koyabilmek amaçlı kullanılır. Düzgün yapıldığında risk oldukça düşüktür.
20-22. haftalar gibi detaylı ultrasonografi uygulaması yapılarak bebeğin tüm sistemleri ayrıntılı değerlendirilir ve birçok hastalığın anne karnında tanısının konulması bu işlemle mümkündür.
24-28. gebelik haftaları arasında gebelik şekeri taraması olan glikoz testi yapılır. Bu testle olası gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) durumları tespit edilir, gerekli önlemler alınabilir.
27-28. haftada eğer gebede kan uyuşmazlığı durumu varsa, uyuşmazlık iğnesi yapılır. Gebeliğin 7. haftasından sonraki bir zamanda yaşanabilecek olası vajinal kanamalar ve amniyosentez sonrası bu iğne rutin olarak yapılmalıdır.
28. Haftanın ardından 32. Haftaya kadar gebelik takibi 4 haftada yapılırken bundan sonra takip 2 haftada bir 36. Haftadan sonra ise haftalık takibe geçilir. 38. Haftada pelvik (çatı) muayne yapılır doğum şekline birlikte karar verilir. 32. Haftadan sonra bebeğin anne karnındaki iyilik halini belirlemek için non stres test (Nst)ile takibe başlanmaktadır.
Son adet tarihine göre 40. hafta beklenen doğum tarihidir. Kendiliğinden başlamayan doğum durumlarında en fazla 1 hafta bekleme süresi verilmektedir. Eğer doğum süreci başlamazsa suni sancı (indüksiyon) ile doğum başlatılır. Suni sancı, anne karnındaki oksitosin hormonunun kontrollü olarak verilmesiyle rahimdeki ağrıların tetiklenmesi şeklinde başlatılır.
Gebelik Takibi Yapan Doktorlar
Gebelik takibi, hem anne adayı hem de bebek için çok önemlidir. Olası herhangi bir problemin tespiti ve önlemlerin erkenden alınabilmesi açısından gereklidir. Uzman ve deneyimli bir hekim kontrolünde, anne adaylarının gebelik takibini düzenli bir şekilde devam ettirmesi şarttır.